Tasarımlar, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 55 vd. maddeleri tahtında düzenlenmiştir. Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 55. maddesine göre, tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının ya da üzerindeki süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümüdür.
Tasarım Nedir ?
Ürün, bilgisayar programları hariç olmak üzere, endüstriyel yollarla veya oluşturulan parçaları, ambalaj gibi nesneleri, birden çok nesnenin bir arada oluşturan parçaları, ambalaj gibi nesneleri, birden çok nesnenin bir arada algılanan sunumlarını (söz gelimi iç mekan tasarımları), grafik sembolleri ve tipografik karakterleri ifade eder.
Eğer bir buluşunuz varsa ürününüzü patent olarak tescil ettirmeniz, piyasada kullanılan herhangi bir ürünü (söz gelimi araba tekerleği dokusu) yeni olması kaydıyla farklı olacak şekilde tasarlamanız halinde tasarım olarak tescil ettirmeniz faydalı olacaktır.
Tasarım olarak tescil edilecek ürünün üretilmeye ve çoğaltılmaya elverişli olması gerekmektedir. Patent tescillerinden farklı olarak tasarım tescilleri, ürünün üretim yöntemini, ürünün sağladığı teknik faydaları ve ürünün kullanım amacını kapsamamaktadır. Dolayısıyla başvuru sırasında bunların beyan edilmesi gerekmez.
Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde yapılan bir tasarım tescili, hak sahibine sadece Türkiye sınırları içerisinde koruma sağlamaktadır. Türkiye’de tescillenerek koruma altına alınan bir tasarım diğer ülkelerde korunmaz.
Dolayısıyla tasarımın birden fazla ülkede koruma altına alınmasının istenmesi durumunda ya koruma talep edilen ülkelerde ayrı ayrı ulusal tasarım başvurusu yapılmalı, ya bir ülkede ulusal başvuru yapıldıktan sonra koruma talep edilen ülkelerde süresi içerisinde rüçhanlı başvuru yapılmalı ya da Endüstriyel Tasarımların Uluslararası Tesciline İlişkin Lahey Anlaşması kapsamında WIPO’ya uluslararası tasarım başvurusunda bulunulmalıdır.
Tescilsiz Tasarımlar Korunur Mu ?
Tasarım, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu hükümleri uyarınca tescil edilmiş olması halinde tescilli tasarım, ilk kez Türkiye’de kamuya sunulmuş olması halinde ise tescilsiz tasarım olarak korunur. Tescilsiz tasarımlar da tescilli tasarımlar gibi gerek 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu gerek 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun haksız rekabet hükümleri gereğince korunurlar.
Tescilli tasarımların koruma süresi, başvuru tarihinden itibaren 5 (beş) yıldır. Bu süre, beşer yıllık dönemler halinde yenilenmek suretiyle toplam 25 (yirmi beş) yıla kadar uzatılabilir. Tescilsiz tasarımların koruma süresi ise, koruma talep edilen tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten itibaren 3 (üç) yıldır. Koruma süresini müteakip tasarımlar diğer sınai mülkiyet haklarında olduğu gibi anonimleşirler.Kanunda sayılan bazı hallerin varlığında tasarımın başvuru öncesinde kamuya açıklanmış olması, onun yenilik özelliğini yitirdiği anlamına gelmez.
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 57/2. maddesi uyarınca, koruma talep edilen bir tasarım, başvuru tarihinden veya rüçhan talebi varsa rüçhan tarihinden önceki 12 (on iki) ay içinde tasarımcı veya halefi ya da bu kişilerin izni ile üçüncü bir kişi tarafından veya tasarımcı ya da halefleri ile olan ilişkinin kötüye kullanılması sonucu -sergileme, satış gibi yollarla piyasaya sürme, kullanma, tarif, yayım, tanıtım veya benzeri faaliyetler kanalıyla- kamuya sunulması halinde bu açıklama tasarımın yeniliğini ve ayırt edici niteliğini etkilemez.
Hangi Tasarımlar Tescil Edilir?
Tasarımlar, yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olmak kaydıyla tescilli tasarım olarak korunurlar. Bir tasarımın aynısının tescilli tasarım için başvuru veya rüçhan tarihinden önce, tescilsiz tasarım için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce Dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış olması halinde, o tasarım yeni kabul edilir.
Tasarımların sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyor olması halinde hukukumuzda, bu tasarımların aynı olduğu kabul edilir. Bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim; tescilli tasarım için başvuru veya rüçhan tarihinden önce, tescilsiz tasarım için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce, kamuya sunulmuş herhangi bir tasarımın aynı -bilgilenmiş- kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimden farklı ise, bu tasarımın ayırt edici niteliğe sahip olduğu kabul edilir.
Bilgilenmiş kullanıcı, bu noktada, aynı tür ürünü daha önce belirli bir süre kullanmış, tip ürünün özellikleri hakkında bilgi sahibi, ürünle ilgili gelişmelerden haberi olan ve ürün değişikliklerini diğer kullanıcılar baz alındığında fark edebilen kullanıcılar olarak tanımlanabilir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 56/6. maddesi uyarınca, ayırt edici niteliğin değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi de dikkate alınmaktadır.
Söz gelimi araba tekerleği tasarlayan bir tasarımcının kullanabileceği tasarım seçenekleri, iç-dış giyim ürünleri tasarlayan bir modacının kullanabileceği tasarım seçeneklerinden çok daha dardır. Ürünün standartları ve zorunlu teknik özelliklerinin tasarımcının seçenek özgürlüğünü kısıtladığı hallerde, tescili talep edilen tasarımın ayırt edicilik kriteri incelemesi sırasında dikkate alınmaktadır. Elbette ki tasarım başvurusunu müteakip yenilik ve ayırt edicilik kriterlerini inceleyecek kişiler Türk Patent ve Marka Kurumu bünyesinde çalışan uzmanlardır.
- Yeni olmayan ve/veya ayırt edici niteliğe sahip olmayan tasarımlar (SMK md. 56),
- Kanunda belirtilen tasarım ve ürün tanımına uygun olmayan tasarımlar (SMK md. 55),
- Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı tasarımlar (SMK md. 58),
- Ürünün teknik fonksiyonunun zorunlu kıldığı görünüm özellikleri (SMK md. 58),
- Tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünün, başka bir ürüne mekanik olarak monte edilmesi veya bağlanması için belirli biçim ve boyutlarda üretilmesi zorunlu ürünlerin görünüm özellikleri (SMK md. 58),
- Hükümranlık alametleri ile bu kapsama girmeyen fakat kamuyu ilgilendiren dini, tarihi, kültürel değerler bakımından halka mal olmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği işaretlerin, armaların, nişanların veya adlandırmaların uygunsuz kullanımını içeren tasarımlar (SMK md. 58),
Sınai Mülkiyet Kanunu ile sağlanan tasarım korumasının kapsamı dışında kalır. Dolayısıyla bu türde tasarımların Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde tescilleri mümkün değildir.
Tasarım Tescilinin Sağladığı Avantajlar
- Tasarım konusu ürünün tescil edilmesi ve tasarım verilmesini müteakip yenileme ücretlerinin de ödenmesiyle tasarım hakkınız 25 yıl boyunca 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca korunur. Böylelikle tasarım sahibi, tasarım konusu ürünü 25 yıl boyunca münhasıran üretme, kullanma ve satma imkanına sahip olur.
- Tasarım tescil belgesinin verilmesiyle tasarım sahibi, başvuru tarihinden itibaren üçüncü kişilerin haksız ve hukuka aykırı olarak tasarım konusu ürünü üretmesinin, ticari amaçla kullanmasının, satmasının, ithal etmesinin önüne geçilebilir.
- Bazı e-ticaret platformları ancak tasarım tescil belgenizi sunmanız halinde anılan e-ticaret platformu nezdinde satışı yapılan mütecaviz emtia görsellerini ve bu emtiaları satışa sunan satıcı profillerini kaldırır.
- Tüm sınai mülkiyet hakları tescil edildikleri takdirde gümrükler nezdinde korunabilir. Böylelikle tasarım konusu ürüne ilişkin üretilen kopya ürünlerin Türkiye sınırları içerisinde dolaşıma girmeden gümrükler nezdinde durdurulması, el koyulması kimi zaman da imhası mümkün olmaktadır.
- Tasarım konusu ürünün üretimi, satışı ve/veya pazarlanması için üçüncü kişilerle lisans sözleşmesi akdetmek suretiyle yahut tasarımınızı üçüncü bir kişiye devrederek gelir elde edebilirsiniz.
- Tasarım sayınızın fazla olması yatırım ve teknoloji kapasiteniz ve uzmanlık alanlarınız konusunda yatırımcılar nezdinde olumlu bir izlenim yaratır.
- Tescil konusu olan ürünlerinizin tescili ile tasarımlarınız piyasadaki üçüncü kişi firmaların ürünlerinden farklılaşır.
- Tescil ile tasarım 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunur. Bu da, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun haksız rekabet hükümleri kapsamında sağlanan bir korumadan daha etkin bir koruma sağlar.
Tasarım Tescili İçin Hangi Belgeler Gerekir
- Başvuru sahibinin kimlik ve iletişim bilgilerinin,
- Tasarımın görünümünü yansıtan ve yayım yoluyla çoğaltmaya elverişli görsel anlatımının (En az 8×8 cm, en fazla 16×16 cm boyutunda sunulmalıdır),
- Tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünün adının,
- Tasarımcının kimlik ve iletişim bilgilerinin,
- Varsa, tasarımcının gizli tutulması talebinin,
- Tescil talep etme hakkının tasarımcı veya tasarımcılardan ne şekilde elde edildiğine ilişkin bilginin,
- Varsa, yayım erteleme talebinin,
- Vekilin kimlik ve iletişim bilgilerinin,
- Varsa, rüçhan hakkı talebine ilişkin bilgi ve belgelerin,
- Başvuru tarihinin ve yayım ücretinin
başvuru sırasında Türk Patent ve Marka Kurumu’na sunulması gerekmektedir. Başvuru sırasında ürünü açıklayan bir tarifname de isteğe bağlı olarak Türk Patent ve Marka Kurumu’na sunulabilir. Ürünün görsel özelliklerinin ifade edildiği yazılı metin olan tarifnamenin sunulması zorunlu değildir.
Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca, tescili talep olunan tasarımın üzerinde yazılı bir ibare yer alması halinde tasarım tescili anılan ibare üzerinde inhisari hak sağlamaz. Tasarım üzerindeki yazılı ibare üzerinde tekel hakkı elde edilmek isteniyorsa anılan ibare marka olarak tescil edilmelidir.
Birden çok tasarımın tescili aynı başvuru tahtında talep edilebilir. Fakat böyle bir başvurunun aynı dosya numarası altında tescilinin sağlanması isteniyorsa tescili talep olunan tüm tasarımların aynı Locarno sınıfına dahil olması gerekmektedir. Çoklu tasarım başvuruları en fazla yüz adet tasarım içerebilir.
Çoklu başvuruda yer alan tasarımların aynı sınıfta olmaması veya tasarım sayısının yüz adedi aşması halinde Türk Patent ve Marka Kurumu, hangi tasarımların işleme alınacağı hususunda başvuru sahibinden veya vekilinden 2 (iki) aylık süre içerisinde bildirimde bulunmasını ister. Bölünen tasarımların yeni bir başvuruya konu edilebilir (bölünmüş başvuru). Bölünen tasarımların yeni bir başvuruya konu edilmesi halinde, başvuru tarihi olarak bölünen dosyanın başvuru tarihi esas alınır.
Tasarım Başvuru ve Tescil Süreci
Başvuru Türk Patent ve Marka Kurumu’nun web sitesi üzerinden elektronik ortamda başvuru formunun doldurulması ve başvuru için gerekli bilgi ve belgelerin sunulması suretiyle yapılır. Başvuruyu müteakip Türk Patent ve Marka Kurumu başvuruyu şekli anlamda inceler. Kanun’da belirtilen şartlar bakımından herhangi bir eksikliğin bulunmadığına karar verilmesi durumunda, başvuru tarihi, başvurunun yapıldığı tarih itibariyle kesinleşir.
Kurum tarafından başvuru evraklarında eksiklik tespit edilmesi halinde, söz konusu eksikliğin giderilmesi için başvuru sahibine 1 ay kesin süre verilir. Bu durumda tasarım başvurusu, bu eksikliklerin giderildiği an itibarıyla kesinleşir. Başvuruların kesinleştikleri tarihler koruma tarihinin başlangıcı oldukları için önem arz ederler.
Başvuruda şekli herhangi bir eksiklik yoksa veya eksiklik giderildiyse tasarımın yenilik ve ayırt edicilik kriterlerini taşıyıp taşımadığına ve tescil edilebilirliğine ilişkin değerlendirme yapılır. Tasarım Kanun’da belirtilen tescil edilebilirlik kriterlerini taşıyorsa tasarım Bülten’de yayımlanır.
Üçüncü kişiler, yayım tarihinden itibaren 3 (üç) ay içerisinde tasarımın Kanun’da belirtilen tasarım tanımını haiz olmadığı, ayırt edicilik veya yenilik vasfını haiz olmadığı, koruma kapsamı dışındaki tasarımlardan biri olduğu (SMK md. 58 kapsamına girdiği), başvurunun kötü niyetli olduğu ve bir fikri mülkiyet hakkının yetkisiz kullanımı içerdiği gerekçeleriyle tescil belgesinin verilmesine itiraz edebilirler. Üçüncü kişi itirazı halinde Kurum, başvuru sahibine açıklamalarını yani itiraza karşı cevaplarını ve delillerini sunmak için 1 (bir) aylık kesin süre verir. Yapılan itirazın kabul edilmesi halinde tasarımın tescili hükümsüz kılınır.
Tasarım başvurusu henüz yayına çıkmadan Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilebilirlik kriterleri bakımından yapılan incelemede tasarımın tescil edilemeyeceği anlaşılıyorsa tasarım başvurusu kısmen veya tamamen reddedilir. Bu durumda başvuru sahibi 2 ay içerisinde Kurum kararına itiraz edebilir.
Kurum kararına ve tescil kararına yapılacak itirazlar, Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu tarafından incelenir.
Tasarım tescili, başvurunun Kurum tarafından reddedilmemesi yahut başvurunun yayınına itiraz gelmemesi halinde ortalama 8 (sekiz) ay kadar sürer.
Tasarım Korumasından Yararlanacak Kişiler
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yerleşim yeri olan veya sınai ya da ticari faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler, Paris Sözleşmesi veya 15/4/1994 tarihli Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması hükümleri dahilinde başvuru hakkına sahip kişiler, karşılıklılık ilkesi uyarınca, Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilere sınai mülkiyet hakkı koruması sağlayan devletlerin uyruğundaki kişiler 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun sağladığı korumadan yararlanabilecek kişiler arasındadır.
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları kendi tasarım başvurularını Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvurmak suretiyle yapabilirler. Ancak elbette ki böyle bir durumda Sınai Mülkiyet Kanunu’na yeterince hakim olmayan bir gerçek kişi Türk vatandaşının Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde tasarımını tescil ettirmek için takip etmesi gereken kanuni süreleri kaçırması, gerekli belgeleri usulüne uygun hazırlayamaması, dolayısıyla da hak kaybına uğraması pek muhtemeldir.
Bu hususun önlenmesi için muhakkak Türk vatandaşlarının da tasarım başvurularını bir patent ve/veya marka vekili kanalıyla yapmalarını öneriyoruz. Öte yandan yabancı ülkede ikamet eden gerçek veya tüzel kişilerin Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde yapacakları tasarım başvurularında Türkiye’de mukim bir patent ve/veya tasarım vekiliyle birlikte hareket etmeleri kanun gereğidir.
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 160. maddesi gereğince, yerleşim yeri yurt dışında bulunan kişiler ancak marka veya patent vekilleri tarafından temsil edilir. Vekille temsil edilmeksizin asil tarafından gerçekleştirilen işlemler, yapılmamış sayılır.
Rüçhan Belgesi Nedir?
Başka bir ülkede tescil başvurusu yapmış olan kişinin tasarımına, Türkiye’de yapmış olduğu rüçhanlı tasarım başvurusunun başka bir kimse tarafından Türkiye’de tescil başvurusu yapıldıktan sonra yapılmış olmasına rağmen öncelik tanınmasıdır diyebiliriz. Söz gelimi yurt dışında bir ulusal tasarım başvurusunda bulundunuz.
Bu tasarımı Türkiye’de de tescil ettirmek için Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde süresi içerisinde rüçhan talepli bir tasarım başvurusunda bulundunuz. Siz Türkiye’de başvuru yapana kadar üçüncü bir kişi bu tasarımın tescilini teminen Türkiye’de sizden önce tasarım başvurusu yapmışsa, yine de sizin tasarımınıza öncelik verilir. Rüçhan belgesinin geçerli olabilmesi için yabancı ülkede yapılan tasarım başvurusunu müteakip 6 (altı) ay içerisinde Türkiye’de rüçhan hakkı talepli tasarım başvurusu yapmanız gerekmektedir.
Rüçhan hakkı talebi, ücreti ödenerek başvuruyla birlikte yapılır ve bu talebe ilişkin belgeler, en geç başvuru tarihinden itibaren 3 (üç) ay içerisinde Kuruma sunulmalıdır. Aksi takdirde rüçhan hakkı talebi yapılmamış sayılacaktır.
Tasarım Kaç Yıl Sonra Yenilenir?
Tescilli tasarımınızı beş yılda bir yenilemeniz gerekmektedir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 69. maddesi uyarınca, tescilli tasarımların koruma süresi başvuru tarihinden itibaren beş yıldır, bu süre beşer yıllık dönemler halinde yenilenmek suretiyle toplam yirmi beş yıla kadar uzatılabilir demektedir. Yenileme başvurusu, devam eden koruma süresinin sona erdiği tarihten önceki altı ay içerisinde yapılması gerekmektedir.
Bu süre içerisinde tasarım yenileme talebinin yapılmaması halinde, yenileme talebi, koruma süresinin sona erdiği tarihten itibaren altı aylık ek süre içerisinde ek ücretin ödenmesi şartıyla da yapılabilir. Yenilemenin süresi içerisinde yapılmaması halinde tasarım hakkı, koruma süresinin bittiği tarihte sona erer.
İstanbul Marka Avukatı
İstanbul Marka avukatı, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu, 30047 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik ve sair yasal mevzuata hakim olur ve marka hukuku alanındaki güncel gelişmeleri takip eder. İstanbul Marka avukatı, marka, tasarım ve coğrafi işaretler hukuku kapsamında hukuki hizmet sunar, Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemeleri nezdinde her türlü davayı ikame edebilir ve bu davaları takip edebilir. Eğer bir istanbul marka avukatı aynı zamanda marka vekiliyse Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde tasarım başvuruları yapabilir, başvuru ve tescil sürecini takip edebilir ve tescilli tasarımlara dair her türlü hukuki işlemi Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde yapabilir.
İstanbul marka avukatı olarak müvekkillerimize marka ve tasarımları ile ilgili olarak hukuki danışmanlık ve hizmet sunuyoruz. Bu kapsamda müvekkillerimizin ulusal ve uluslararası marka ve tasarım tescil süreçlerini yürütüyor, Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde yapılan veya yapılacak her türlü hukuki işlemi takip ediyor ve müvekkillerimizin tescilli veya tescilsiz tasarımının konu edildiği uyuşmazlıklarda müvekkillerimizin haklarını en iyi şekilde ilgili Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemeleri nezdinde savunuyoruz.
İstanbul’un merkezinde bulunan MESÇİ Hukuk Bürosu, kendisini işine adamış ve alanında uzman İstanbul Barosu’na kayıtlı İstanbul marka avukatlarından oluşan ekibiyle hukuki faaliyet göstermektedir ve bu yönüyle geleneksel patent bürolarından ayrılır. Avukatlarımız Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde marka, patent, faydalı model ve tasarım ile ilgili olarak yapılabilecek her türlü hukuki işlemde uzmandır.
Bununla birlikte avukatlarımız geleneksel patent bürolarından farklı olarak Türk Patent ve Marka Kurumu’nun nihai kararlarına karşı Ankara Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemeleri nezdinde ikame edilen Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu karar iptal davaları, sınai mülkiyet hakkına tecavüz davaları ile haksız rekabet davaları ve marka, patent, faydalı model ve tasarımın hükümsüzlüğü davalarında aktif olarak yıllardır rol almaktadır.
Önemle belirtmek isteriz ki özellikle patent, faydalı model ve tasarım uyuşmazlıklarının çözümü kapsamlı bir teknik bilgi birikimi gerektirdiğinden, hukuk büromuz, müvekkillerinin patent, faydalı model ve tasarım haklarını korumak adına alanında ve ilgili sektörde uzman bilirkişi akademisyenlerle daimi olarak irtibat halindedir.
Tasarım başvurusu yapmak, tasarımınızı koruma altına almak yahut tasarım hakkınıza tecavüzün önlenmesi için hukuk büromuz avukatlarıyla irtibata geçebilirsiniz. Amerika, Türkiye, Rusya, İngiltere, Hindistan, Polonya, İtalya, İspanya, İsviçre ve Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt başta olmak üzere, Dünya’nın dört bir yanından müvekkil portföyüne sahip hukuk büromuz, fikri ve sınai mülkiyet haklarınızı her yönden korumak, fikri mülkiyet potansiyelinizi maksimize etmek suretiyle pazarda şirketinizi ve kimliğinizi öne çıkarmak için derin bilgi birikimini kullanır.
Ekibimiz sınai mülkiyet hukuku alanındaki bilgisini ticaret hukuku, şirketler hukuku, e-ticaret hukuku, kişisel verilerin korunması hukuku ve vergi hukuku alanları ile harmanlamak suretiyle sizlere sunmakta ve tüm hukuki ihtiyaçlarınızı karşılamaya yönelik hareket etmektedir. Ticari itibarınızı korumak kadar, onun bir dünya markasına dönüştüğünü görmek de bizim için büyük önem arz etmektedir.
